Mermerna pećina

Na Kosovu i Metohiji nalazi se Mermerna pećina. Ova pećina nalazi se u selu Gadimlje koji pripada teritoriji opštine Lipljan. Mermerna pećina od Prištine je udaljena 20 kilometara u južnom pravcu te 360 kilometara od Beograda. Tokom evolucije Mermerne pećine razni prolazi i dvorane zapušeni su muljem i šljunkom što je razlog zašto je pećina u većem delu još uvek neistražena. Od ukupne dužine kanala ove pećine istraženo je njenih 1260 metara, dok je za turiste otvoren deo pećine u dužini od 440 metara. Mermerna pećina je 1976. godine otvorena u turističke svrhe, a te iste godine zaštićena je zakonom kao spomenik prirode.

Ove pećina ime je dobila po mermernim liticama od kojih je sačinjena. Ove litice nastale su retkim procesom metamorfoze krečnjaka, zbog čega ova pećina predstavlja redak prirodni fenomen. Uz retke mermerne litice ova pećina se ističe i jedinstvenim pećinskim nakitom formiranim u mermeru te velikom koncentracija pećinskog nakita raznolikog oblika na malom prostoru. Ovi činioci zajedno čine Mermerni pećinu osobitošću Srbije.

Mermerna pećina sastoji se od nekoliko geomorfoloških celina poput Ulazne, Zapadne, Sjeverne i Istočne galerije. Ulazna galerija Mermerne pećine je potpuno nedostupna za istraživanja i posete jer je potpuno zapušena. Zapadna galerija ove pećine ima oblik lavirinta koji se sastoji od raznih "slepih" hodnika. Treći deo ove pećine je Severna galerija koje se među ostalim delovima pećine ističe po brojnosti pećinskih ukrasa koji je krase. Osobitost Severne galerije čini retki aragonitski nakit. Posljednja geomorfološka celina Mermerne pećine je Istočna galerija. Ova galerija se pruža do "Dugog" i "Plavog kanala". Plavi kanal svoje je ime dobio po pećinskom nakitu plave boje koji ga krasi. Ovaj kanal povezan je sa "Dolinom suza". Mermerna pećina bogata je pećinskim nakitom različitih boja, u kanalima pećine su nalazi velik broj masivnih stubova, a tavanica je prekrivena stalaktitima pećine. Dodatnu specifičnost ove pećine predstavljaju stubovi pećine koji na nekim mestima dostižu visinu do 5 metara te su prekriveni šiljcima.